Kleszcze i choroby odkleszczowe: objawy, ryzyko i leczenie

Kleszcze to małe, ale niezwykle niebezpieczne pasożyty, które mogą stać się przyczyną poważnych problemów zdrowotnych. W 2022 roku prawie 95 tysięcy osób w Polsce zachorowało na choroby odkleszczowe, a wśród nich dominowała borelioza, której objawy mogą być mylone z innymi schorzeniami. Te niewielkie stwory przenoszą szereg patogenów, które mogą prowadzić do groźnych infekcji, takich jak anaplazmoza czy kleszczowe zapalenie mózgu. Zrozumienie, jak ukąszenia kleszczy prowadzą do rozwoju chorób, a także umiejętność rozpoznawania ich objawów, jest kluczowe dla ochrony naszego zdrowia. Dlatego tak ważne jest, aby po każdym kontakcie z tymi pasożytami monitorować swoje samopoczucie i skórę, aby szybko reagować w przypadku wystąpienia niepokojących symptomów.

Kleszcze i choroby przenoszone przez te pasożyty: objawy i skutki

Kleszcze to nosiciele wielu groźnych chorób, które określamy mianem odkleszczowych. Do najczęstszych należą:

• borelioza,
• anaplazmoza,
• babeszjoza,
• bartoneloza,
• kleszczowe zapalenie mózgu.

Skala problemu jest znacząca – tylko w 2022 roku w Polsce zanotowano blisko 95 tysięcy zachorowań. Spośród nich, zdecydowana większość, bo aż niemal 99% stanowiła borelioza.

Pajęczaki te często przenoszą jednocześnie różne rodzaje patogenów, co zwiększa ryzyko wystąpienia jednoczesnych zakażeń, czyli ko-infekcji. Przebieg tych chorób jest zmienny, a objawy bywają bardzo różnorodne i nie zawsze łatwe do rozpoznania.

Na przykład, charakterystyczny dla boreliozy rumień wędrujący pojawia się tylko u 30 do 50% zakażonych. Najpoważniejsze, choć na szczęście rzadkie powikłanie boreliozy – przewlekłe zapalenie mózgu i rdzenia kręgowego – dotyczy zaledwie ułamka procenta chorych (mniej niż 0,1%).

Jak ukąszenie kleszcza prowadzi do chorób?

Ukąszenie kleszcza może mieć poważne konsekwencje, ponieważ pajęczak ten potrafi wprowadzić do naszego krwiobiegu różnorodne patogeny – od bakterii po wirusy – wywołujące choroby.

Co ważne, czas odgrywa tu kluczową rolę. Im dłużej kleszcz pozostaje w skórze, tym większe ryzyko zakażenia – staje się ono znaczące zwłaszcza po upływie doby.

Te przenoszone przez kleszcze schorzenia określane są mianem chorób odkleszczowych. Najbardziej znane z nich to borelioza oraz kleszczowe zapalenie mózgu.

Jakie są objawy chorób odkleszczowych, które powinieneś znać?

Objawy chorób odkleszczowych bywają bardzo różnorodne i zależą od konkretnego schorzenia. Na przykład borelioza najczęściej daje o sobie znać w postaci charakterystycznego rumienia wędrującego – krążka, który pojawia się, gdy jego średnica przekroczy 5 centymetrów.

Co ważne, rumień to nie jedyny sygnał zakażenia. U blisko połowy osób (około 40-50%) zarażonych boreliozą mogą pojawić się dolegliwości przypominające grypę: gorączka, bóle mięśni, dreszcze czy ogólne zmęczenie. Z kolei inne choroby, takie jak anaplazmoza czy kleszczowe zapalenie mózgu (KZM), często manifestują się początkowo gorączką i bólami mięśni – przy czym w przypadku anaplazmozy objawy te bywają nagłe.

Dlatego niezwykle ważne jest, aby po kontakcie z kleszczem uważnie obserwować swoją skórę. Wczesne zauważenie potencjalnych symptomów znacząco ułatwia szybkie rozpoznanie i leczenie ewentualnej choroby.

Jak monitorować skórę po ukąszeniu kleszcza i na co zwracać uwagę?

Po ukąszeniu kleszcza kluczowe jest, aby przez dłuższy czas uważnie obserwować swoje ciało. Szczególną uwagę, przez wiele tygodni, a nawet miesięcy, poświęć miejscu ukąszenia. Szukaj charakterystycznego rumienia, który jest typowy dla boreliozy. Różni się on od zwykłej reakcji alergicznej tym, że zazwyczaj nie swędzi ani nie boli.

Jednak obserwacja nie ogranicza się tylko do skóry. Równie ważne jest, aby zwracać uwagę na ogólne samopoczucie. Wypatruj wszelkich niepokojących sygnałów:

• charakterystyczny rumień,
• gorączka,
• bóle mięśni,
• uczucie zmęczenia,
• inne nietypowe zmiany skórne w różnych miejscach.

Gdy tylko zauważysz wspomniany rumień lub którykolwiek z tych alarmujących objawów, niezwłocznie skonsultuj się z lekarzem.

Wczesne rozpoznanie i leczenie boreliozy: klucz do zdrowia

Szybkie wykrycie boreliozy ma kluczowe znaczenie dla pomyślności terapii, zapewniając najlepsze perspektywy na pełne odzyskanie zdrowia. W przypadku wczesnej diagnozy, kuracja antybiotykami trwa zazwyczaj od dwóch do czterech tygodni.

Niestety, im dłużej zwlekamy po ukąszeniu kleszcza, tym leczenie staje się trudniejsze. Warto pamiętać, że symptomy choroby mogą ujawnić się stosunkowo późno – zazwyczaj od jednego do sześciu tygodni po zakażeniu. Mimo to, opóźniona diagnoza i brak interwencji medycznej wiążą się z ryzykiem poważnych komplikacji, w tym tych dotyczących układu nerwowego.

Na szczęście, wczesne zidentyfikowanie boreliozy pozwala skutecznie zapobiec takim długotrwałym problemom zdrowotnym. To właśnie dlatego terapia w początkowej fazie daje najlepsze rezultaty.

Artykuł powstał dzięki merytorycznemu wsparciu kleszcze choroba objawy.